تەكلىماكان ،خوراز ،ئۇرۇمچى ھەبىبۇللا توختى

تەكلىماكان ،خوراز ،ئۇرۇمچى

ھەبىبۇللا توختى

چەكسىزلىك چەكسىز

چېچىلغان ماكان ،

ئاڭا تۇتاشقان ـ

ئاخىرقى زامان .

ئەجەبمۇ سىرلىق بۇ تەكلىماكان .

بۇ تەكلىماكان –

ئۇيقۇغا چۆمگەن

ئۇيقۇسىز شەھەر .

جۇشقۇن جەسەتتەك

تۇيغۇسىز شەھەر ؛

ياتار پەرۋاسىز ،

تالايدۇ بوران ،

ھۇۋلار شىۋىرغان . . .

بۇ تەكلىماكان-

كۆز ياشقا يېقىن ،!

دېڭىزدىن يىراق ؛

مەرمەر دېڭىزى ، ؛

ئاتلانتىك ئوكيان ،

بەكمۇ يىراقتا .

نەمخۇش ساھىللار ،

دالا تامىقى ،

بىر مۆتىۋەرنىڭ ئېسىل قارمىقى ،

غەمسىز ئوقۇلغان ئەركىن ناخشىلار ،

يوقتۇر بۇ يەردە .

چۈنكى بۇ قۇملۇق ماڭالماس قېيىق ،

سۇسىز چۆل دېمەك يوق ئالتۇن بېلىق .

توغراقزارلىقتا بولۇشى مۇمكىن –

پادىشا تۈلكە ، مەدىكار ئېيىق ،

بوۋام ئېيتقاندەك . –

بارخان باغرىدا ئۇيقۇچان مەھەللە .

پەرىشتە كەلسە چىللايدۇ خوراز .

جاڭگالغا ماڭار

پادىچى بالا ، بىر توپ مۆڭ كالا .

ناخشا توۋلىغاچ –

غەمكىن ئوتۇنچى ماڭار ئوتۇنغا! :

‹‹ئاھ خۇدا بەندەم دېسەڭ ،

تۇزچى ، ئوتۇنچى قىلمىغىن .

ئالتە ئېشەكنى ھەيدىتىپ ،

چۆللەردە ۋەيران قىلمىغىن››.

پۇتلىرى ھارماس ئۇلاق ،

بىلىكى ياستۇق ئاڭا .

دۆۋە قۇم دەل پەر تۆشەك ،

چىقسا ئاي – نۇرلۇق چىراق !

خوراز چىللايدۇ . . .

قۇرۇپ قالغان ئاپئاق ئىسكىلىت ،

بەكمۇ مەغرۇر ياتار ھىجىيىپ ،

ئاۋۇل تىكىپ ساتۇق بۇغرا خان –

گۈلخان سېلىپ ئۆتكەن دالىدا .

ئوتۇنچىنىڭ جەسىتى چوقۇم ،

بەش بالىسى كۇلۇڭ ئالدىدا .

تېپىلمايدۇ ئەمدى بەرىبىر ،

كەر بالانى نۇرغا تولدۇرغان –

ھۈسەينەمدەك مەڭگۈلۈك جەسەت .

بۇ قانداق جەسەت ؟

ئۇ قانداق جەسەت ؟

بولدى قويغىنا ،

جەسەتكىمۇ قىلمايلى ھەسەت .

ماڭا ئەگەشمە كۆڭۈلسىز پاراڭ ،

سورىساڭ مەن بىر سۆيۈملۈك ساراڭ .

ئىزدەپ يۈرىمەن ھېلىقى شەھەرنى ،

خوراز چىللىغان نۇرلۇق سەھەرنى .

بوۋاينىڭ سۆزى :

سۇلايمان ئەلەيھىسسالام:

قوشۇن تارتقانچە كەلسە بىر جايغا ،

سېپىل ئالدىدا ئېگىز بىر مۇنار ،

مۇنار ئۈستىدە بىر سەگەك خوراز-

چىللاپتۇ ، شۇ ئان باشلىنىپتۇ جەڭ.

موماينىڭ سۆزى :

خورازسىز ئەل ئاداشقان پادا ،

ئەتراپىدا چىلبۆرى ھۇۋلار .

ئەركەك مىجەز سەگەك خورازدىن

يالماۋۇز ھەم ئىبلىسمۇ قاچار .

ئاڭلىغىن بالام ،

چىقما تالاغا نەسلىك گۇگۇمدا

توغراقلىق ئارا جىن – شاياتۇن بار .

يالماۋۇزمۇ بار –

چىنتۆمۈر ئاكاڭ چاپسا شەمشەردە ،

ھەر بىر بېشى مىڭ بوپ يارالغان .

نەۋرىسى ئېيتار :

ئېيتقىنا موما

شۇنچە كەڭرى تەكلىماكاندا

بۇرۇنلاردا يوقمىكەن خوراز ؟!

موماي كۆزىگە ياش يۇقار شۇ ئان :

كەچۈرگىن بالام جىنلار ئۆزگىرىپ-

خوراز ئالدىغا بوپ كەلگەن مېكىيان .

ئاتقان چېغى تاڭ

ئاچچىقلاپ بالا غىلتاڭ خورازلارغا ،

تاش ئاتقاچ ئاڭا ،

يالىڭاياقلا ماڭار مەكتەپكە ، !

موماي قالىدۇ كۇلۇڭ ئالدىدا .

لايپاس ئاققان لاي سۇلۇق ئۆستەڭ ،

مىسىردىكى نىلغا ئوخشىماس .

نىل قۇيۇلار ئەرەبلەرنىڭ قەلبىگە .

بىراق ئۇ جايدا

دىللار چاڭقاق ، نىلمۇ توختىماس .

پۇراپ تۇرغان قۇمچاقلىق كۆلچەك

ئوخشىماس ھەرگىز –

ئالانىڭ ئەلچىسى ئۇلۇغ مۇساغا ،

( سالام ئۇ زاتقا)

خوراز چىللىغان نۇرلۇق سەھەردە ،

ماماتقا باي قايناق سەپەردە ،

ئۆز قوينىدىن يول بەرگەن دېڭىز –

قىزىل دېڭىزغا .

قىزىل دېڭىز مويسىپىت دېڭىز ،

دولقۇنلىرى تەلۋە قىسمەتتەك ،

سۈيى ئاچچىق چىن ھەقىقەتتەك .

قوينى داغدام يول كەلگەندە مۇسا ،

پىرئەۋىن شۇ سۇدا جېنىدىن جۇدا

تەلۋە پىرئەۋىن

ئۆزى پەپىلەپ چوڭ قىلغان بالا

ئۇنى ئۆلۈمگە باشلىغان مۇسا .

ئۇنى ئۆلۈمگە باشلىغان مۇسا –

ئۆزى پەپىلەپ چوڭ قىلغان بالا .

ئەجەبمۇ ئاچچىق ھەقىقەت دېگەن .

بىراق بۇ جايدا ،

لاي سۇلۇق ئۆستەڭ-

كۈتەر شاۋقۇنسىز ،

خوراز چىللىسا ئېتىزغا ماڭغان –

ئورۇق ئۆكۈزنى ، غەمكىن قوشچىنى ، :

چاڭقاق پادىنى ، ؛

دەرستىن قالغان گۆدەك بالىنى .

توغراق چىراي ، قويدەك مۆڭ بالا ،

قۇلاق سال ماڭا !

سەندەك چاغدا – گۆدەكلىكىدە

بەكمۇ جەسۇر ، شوخ ئىدى مۇسا

جاۋاب :

پاك ساددىلىق بۇلغىغان جاي بۇ ،

مەلۇن پىرئەۋىن چۈنكى بۇ جايدا-

باقماپتىكەن مۇسا كەبىي شوخ ،

جەسۇر ، زىرەك بىرەر مەرد بالا .

خوراز چىللىسا چىقىدۇ قۇياش ،

قانغا بوياپ چەكسىز بارخاننى .

مەكتەپنىڭ يولى يېتىمسىرايدۇ ،

‹‹ قېرى ئەپەندى›› ھالسىراپ كېلىپ –

ئۆينى سورايدۇ .

قوناقلىق بىلەن قاچىدۇ بالا ،

كۈتەر ئېتىزدا ئاتا ، قوش ، كالا .

خوراز چىللايدۇ ،

ئۆتەر يىللار

ئاۋاتلاشقانچە ھاشارنىڭ يولى .

گۈزەل ئۈرۈمچى خورازسىز شەھەر ،

مۇزدەك باغرىڭغا

ھېسسىياتسىز چۇقانلار بىلەن

غالجىرلارچە كىرەر باستۇرۇپ .

تۈتەك باسقان خورازسىز سەھەر .

ئوخشايمىز شۇ چاغ

ئۆزىمىزگە ، بىر – بىرىمىزگە ؛

ئارقا كوچاڭ قەلبىمىزدۇر دەل ،

چىرايىمىز پار – پۇر بىنايىڭ ،

نېرۋىمىزدۇر نەغمە – نەۋايىڭ! .

جاھالەتنىڭ شېرىن كەيپىدە –

ناخشا توۋلاپ تۇرۇپ چىقارغان

تىنىقىمىز تۈتەك ھاۋايىڭ

روھىمىزغا ئوخشايدۇ ئەجەب ،

بايلار كىرمەس ، مۇساپىر تولا

بەكمۇ رەڭدار غېرىب مەسچىتىڭ

سورىساڭ گەر مېنى ، مەن پەقەت ـ

قوينۇڭدىكى بىر گۆدەك بالا .

قاراپ باق ماڭا :

ئارمان قاچىلاپ خۇرجۇنلىرىمغا ،

كۆزۈمدەك خۇنۈك جەنۇبتىن كەلدىم .

ئەشۇ جەنۇبتىن ئۇزاتتى دادام

سىيلاپ بېشىمنى –

تارىخىمىزدەك قاداق قولىدا .

ئۇزاتتى ئانام ،

سۇ ۋە دۇئا ، سۈتتە يۇغۇرۇپ ،

مېھرىدەكلا ئاتەش تونۇردا –

تاۋلاپ توقاچنى .

مۇز رەڭ شەنبە ، مۇز رەڭ ياتاقتا

بۇ قۇياشسىز جۇل ئۈرۈمچىدە

ساندۇق ئۇپۇقۇم ، شۇ توقاش – قۇياش .

قالدى قەشقەردە

مەغرۇر ھېيتگاھ ،

لاي ئاققان تۈمەن ،

تەمكىن ‹‹ئوردا ئالدى››

ياسانچۇق سەمەن .

ھېيتگاھ ئالدىدا قالدى تىزىلىپ

مىسكىن مەدىكار ، ئۆكتەم تىلەمچى ،

نوچى تۇماقچى ،

چىبەرقۇت يۈزلۈك كۇلالچى بوۋاي ،

ئوغلى ھوقۇقدار قېرىماس موماي .

خىلۋەت يېزامدا

ئوماق پاقلىنىم ئوينايتتى تاقلاپ ،

كەپسىز ئوغلاقلار قېچىپ نايناقلاپ ،

قەلبىمدەك سۈزۈك ئېقىن بويىدا .

مىسكىن كەپەمدە بوۋامدىن قالغان-

قېرى خورىزىم چىللايتتى تاڭدا .

يەر شارىنىڭ قۇرغاق لېۋىگە

قىستۇرۇلغان شېرىن موخۇركا –

بەدبۇي سانائەت ،

ئاتىلىقنى ئايرىپ ئاتىدىن ،

ئاتىسىزنى يوق قىلدى تامام .

دۈمچەك بولۇپ يۆتەلگەچ شەھەر ،

ئىپلاس راكتىن بەرگەندەك خەۋەر ،

ئۈرۈمچىدىن كەتتى يىراقلاپ ،

خوراز لەرزان چىللىغان سەھەر .

گۈللۈك قەپەس كۆندۈرگەن يولۋاس ،

ئۇخلاپ ياتار بىر كۈن كەچكىچە .

مىجەزىنى يوقاتمىغان شىر –

خىرىلدايدۇ ئادەم كەتكۈچە .

گۆش چوقۇلاپ ئاۋارە بۈركۈت ،

بۆرە سۆڭەك غاجار يانپاشلاپ .

تىپىرلايدۇ مىسكىن توشقانلار ، !

قەپەسلەرنى يۇمشاق تاتىلاپ.. .

ھەشىمەتلىك قان رەڭ قەپەستە ،

مەرۋايىت دان چېچىلغان پەستە ؛

توك چۆجىسى – ئاتىسىز خورازلار !

چىللىيالماي تۇرار شۈمشىيىپ ،

توڭ قاغىدەك قىلىشىپ غاق – غاق .

چىللاپ كەتتى باشقىلار قانداق ؟ !

ھەم ئاتا ھەم ئانىسىز جانىۋار –

چىللىيالماي ، دان يەپ ، غاقىلداپ! –

ناجىنىسقا ئايلىنار شۇنداق .

1999-يىل ئاپرېل -ماي ، ئۈرۈمچى